Architect Weber, onbekend maar lovenswaardig
| Carl Weber | ||
| ||
| Portret van Carl Weber uit 1889 | ||
| Persoonsinformatie | ||
| Volledige naam | Carl Eugène Marie Hubert Apolinarius Ferdinand Weber | |
| Roepnaam | Carl | |
| Geboorteplaats | Keulen | |
| Geboortedatum | 18 oktober 1820 | |
| Overlijdensplaats | Roermond | |
| Overlijdensdatum | 21 maart 1908 | |
| Beroep(en) | Architect | |
Architect Weber, onbekend maar lovenswaardig. Vraag iemand of hij bekend is met architect Weber en hij zijn schouders op. Vraag vervolgens of hij Cuijpers kent en bij velen gaat een lichtje branden. Cuijpers is bekend bij het grote volk als architect van vele kerken maar ook het stationsgebouw in Amsterdam en het Rijksmuseum komen van zijn tekentafel. Maar waar hij echt om geroemd wordt is dat hij als eerste architect zich verdiepte in de kunst van het restaureren. In de tweede helft van de 19e eeuw was restauratie van gebouwen iets dat niet of nauwelijks gebeurde. Er was weinig aandacht voor oude bouwkunst, en Cuijpers viel daarom op als hoeder van het cultureel erfgoed.
Maar wie was Weber dan?
Bovenstaande is hoe wij het geleerd hebben, en schetst een beeld van Cuijpers die als eenling op kwam voor het behoud van de Limburgse monumenten. Dit was niet waar. Cuijpers had een collega, de in Keulen geboren Carl Weber. Carl Weber verdiepte zich midden 19e eeuw in de bouwgeschiedenis van de oude Munsterkerk in Roermond en wilde dolgraag deze prachtige parel restaureren. Ook Weber begreep dus, net als Cuijpers, hoe waardevol deze oude gebouwen zijn. De restauratie van de Munsterkerk werd echter gegund aan Pierre Cuijpers. Cuijpers was een purist, hij wilde graag dat een gebouw een uitgesproken voorbeeld werd van een bepaalde stijl. Hierdoor kwam Cuijpers met restauratieplan voor de Munsterkerk met hele nieuwe torens en andere aanpassingen. Weber was hier fel op tegen. Dit was geen restauratieplan maar puur renovatie en geschiedvervalsing. Weber was van mening dat een gebouw ook best uit verschillende bouwstijlen en -perioden kon bestaan. Een opvatting die vandaag de dag nog steeds gehanteerd wordt bij het restaureren. In dit opzicht was Weber zijn collega Cuijpers duidelijk een stapje voor. Beide heren woonden in Roermond en Cuijpers vertrok uiteindelijk naar Amsterdam, mogelijk droeg de vele kritiek die hij van Weber kreeg hieraan bij. Cuijpers werd een groots architect en is daardoor altijd op de voorgrond geweest, terwijl Weber uit de geschiedenisboeken bleef.
Webers werken
Eigenlijk is dit volkomen onterecht. Webers was evenzeer een pionier in het restaureren en was nog meer dan Cuijpers de geestelijk vader van de neogotiek in Nederland. De eerste neogotische kerk werd ontworpen door Webers! Tot aan 1870 liet Weber zich sterk beïnvloeden door de Rijnlandse neo-gotiek. Deze stijl kwam veel voor in zijn geboortestreek, het Duitse Rijnland. Vanaf ongeveer 1870 zie je dat zijn werk meer neo-Romaans wordt. Zijn liefde voor de Munsterkerk in Roermond komt hierin terug. Uiteindelijk ontwierp hij meer dan 30 kerken in met name Limburg en Brabant. Jammer genoeg zijn vele kerken inmiddels gesloopt of ten prooi gevallen aan oorlogsgeweld.
De Walburgakerk
Zoals gezegd liet Weber zich sterk beïnvloeden door de Rijnlandse neogotiek en dan specifiek de zogenaamde Stuffenhalle. Karakteristiek hieraan is het ontbreken van een toren en zijbeuken waarvan de bovenkant van het dak reikte tot aan de dakrand van het middenschip, dat de vorm van een grote hal had. Maar deze stijl uitte zich ook in details zoals gestucte gewelven, dit helemaal tegen de lijn van Cuijpers in die hier van walgde omdat dit niet puur gotisch was. Weber ontwierp ook de Walburgakerk. In 1864-1867 werd deze gebouwd. Waarschijnlijk was het kerkbestuur enthousiast over hem geworden nadat hij zich bewezen had in Limmel, waar in 1864 de nieuwe kerk van zijn hand werd opgeleverd.
Hoe past de kerk van Amby in dit plaatje? Deze heeft toch immers een toren, een kruisbeuk en de zijbeuken zijn een stuk lager dan de dakrand van het middenschip. Toch is de Walburgakerk sterk geïnspireerd door de Stuffenhalle uit het Rijnland. Naar het schijnt zou er eerst een ontwerp hebben gelegen zonder kerktoren. Deze werd echter niet goed genoeg bevonden en daarom ontwierp Weber een toren die heel gedrongen en redelijk bescheiden was in vergelijking met andere gotische kerktorens. Immers, de betaler bepaald. De oorspronkelijke kerk had geen kruisbeuk, deze werd pas in 1927 toegevoegd. Zoals ook te zien is op bijgevoegde foto.
Je zou kunnen zeggen dat de nieuwe kruisbeuk afwijkt van de oorspronkelijke gedachte van de architect. Datzelfde geldt voor de zijbeuken. Deze werden in de jaren '50 gerealiseerd maar zijn veel te laag en bovendien voorzien van een plat dak. De gedachte bij een Stuffenhalle is dat de daken van de zijbeuken min of meer doorlopen in het dak van het middenschip. De huidige kerk heeft dus veel oorspronkelijke uitgangspunten verloren. Maar de vraag is, hoe erg is dit? Weber was immers zelf een voorstander van het mixen, of tolereren, van bouwstijlen. Hij zal er dan ook wel begrip voor hebben gehad dat zijn kerken in de loop der jaren verbouwd werden op basis van andere inzichten en stijlen.