De laatste boeren van Amby
Op de hoek van de Molenweg en Rijksweg staat pal achter de Withuishof de oude boerderij van de gebroeders Pierre en Chrit Prickaerts, de laatste boeren van Amby. Tot 2020 werden hier nog (melk-)koeien gehouden, terwijl er ook aan akkerbouw werd gedaan. De boerderij stond bekend om de huisverkoop van aardappelen en eieren van eigen kippen. Een op regiotelevisie L1 uitgezonden film is aanleiding voor dit artikel.
Withuishof
In 1750 wordt de Withuishof gebouwd als kasteel. De kasteeleigenaar, lid van een adellijke familie, had maar liefst 45 man in dienst, waarvan een deel boven de stallen woonde. In deze periode, 1801, wordt een boerderij aangebouwd, waardoor het geheel van gebouwen een carré vormt. Na enige tijd wordt de boerderij wegens geldnood verpacht, en wel aan dhr. François Lhomme. Opa Prickaerts, afkomstig uit Amby, heeft zes jaar In Frankrijk geboerd. Hij ontvlucht daar de crisis en pacht in 1937 de boerderij. De kinderen, Pierre en Chrit vooral, maar ook broers en zussen, werken van jongs af aan mee. Deskundige inbreng is er van Pierre via de opleiding aan o.a. de landbouwschool.
Chrit en Pierre Prickaerts
Als de eigenaresse van de Withuishof in de beginjaren van 1970 komt te overlijden wordt e.e.a. verkocht aan projectontwikkelaars. Tegenover de Withuishof worden dan Vijverdal en de woonwijk Meidoorn gebouwd. De Withuishof wordt op termijn een bedrijfsverzamelgebouw. De familie Prickaerts koopt de boerderij, die in 1978 door Pierre wordt overgenomen. Chrit blijft vrijgezel en blijft bij zijn moeder wonen totdat zij overlijdt. Pierre is getrouwd en gaat wonen in het verbouwde ouderlijk huis bij de boerderij. Beiden doen niet mee aan de wedloop om het bedrijf te vergroten en te moderniseren om zodoende de productie op te drijven. Ze zijn tevreden met een goede boterham en Pierre schroomt niet om ook loonwerk te verrichten en voor de provincie aan gladheidsbestrijding te doen. Daarnaast zijn beiden ook actief in het verenigingsleven: Pierre is lid van kerkkoor Amby en de Broederschap Sint Servaes in Maastricht. Daarnaast houdt hij van vakantiereizen naar vooral Italië. Chrit is niet zo reislustig, maar stopt naast het werk op de boerderij al 40 jaar energie in het verlenen van hulp bij missen in de kapel van Vijverdal en van de beschermde woonvorm Grubbenveld.
Onzeker toekomstbeeld
Beide broers kregen vanwege hun leeftijd, gezondheid en de steeds veeleisender wordende overheidsregels rond 2016 het verlangen te stoppen. Het boerderijgebouw - een mix van mergel, baksteen en houten balken - is op de woning na onderkomen en behoeft een fikse restauratie. De stallen vertonen slechte daken. Rondom staat gedateerde en daardoor onverkoopbare landbouwapparatuur, die beetje bij beetje wordt gesloopt waardoor het als oud-ijzer misschien nog iets kan opbrengen. Het gebouw ligt aan de druk bewandelde Molenweg, waarvan ook veel fietsers gebruik maken. Een ideaal plekje voor een toeristische uitspanning. Er wordt beweerd dat de hoge kastanjeboom bij het erf in de Franse tijd door Russen zou zijn geplant en dat het mogelijk zelfs de oudste boom van Maastricht is. Lees hiervoor het artikel Tamme kastanje Molenweg op Amiepedia.
Een videofilm over de boerderij, de bewoners en de huidige situatie is hier te bekijken:
Foto-rondleiding
Met een fotograaf maakten we een rondleiding door de gebouwen van de boerderij. Aan de hand van de foto's kan dit rondje beneden meebeleefd worden. De korte teksten en bijschriften verhelderen waar mogelijk de plaatsen en ruimten. Op onderstaande plattegrond zijn de plaatsen terug te vinden waar de foto's zijn gemaakt. Klik er op voor een vergroting.
Foto links: Het front van boerderij Prickaerts en hieraan grenzende stallen is te zien op de foto links.
Bij de rechterfoto start de rondleiding door de gebouwen van de oude boerderij.
Het is de ingang/uitgang van de paardenstal, rechts van het woonhuis. Deze stal is in 1978 opgeknapt. Op de achtergrond is de walnotenboom van nabij de eerste weilanden te zien.
Links is de oude paardenstal met kribbe (voerbak) te zien.
De familie Prickaerts werd vaak door clubs/verenigingen gevraagd om een opslagplaats voor allerlei spullen.
Dit deel van de stal is zo’n bewaarplek.
Foto rechts: werkbank in de paardenstal.
Tegenover deze werkbank werd in 1978 een deur gemaakt naar de binnenplaats.
Links: vanuit de paardenstal naar de binnenplaats. De poort is in 1978 gemaakt. Op de achtergrond is de muur te zien die door de bewoners van huize Withof is gebouwd bij het scheiden van het herenhuis en de boerderij in 1930.
Linker foto: zicht op de grote schuur. Rechts is een stukje van de poort van het koetshuis te zien, waar de freule haar paardensjees stalde. In het midden was de paardenstal van Prickaerts en links de koestal.
Rechts: de binnenplaats met uitkijk naar de Withuishof.
Rechts op de foto, bij de groene deur, was o.a. de stal voor de rijpaarden van de freule (eigenaresse). Deze ruimten zijn later in gebruik genomen voor boerderijactiviteiten.
Rechts: Het voormalige washok van de Withuishof, nu gebruikt als opslagruimte. Deze ruimte bevindt zich links van het voormalige koetshuis. Later werd hier kunstmest voor de boerderij opgeslagen. Goed te zien is dat werd gebouwd met hout en kalk (plafond).
Links is de voormalige keuken van het personeel van huize Withof te zien. Gekookt werd voor of boven de open haard.
Vanuit de personeelskeuken (foto rechts) kon je uitkijken op de binnenplaats. Nu biedt het een aanblik op de scheidingsmuur tussen boerderij en huize Withof
Van de vroegere paardenstal van de freule (rechts) zijn de voederruiven nog goed te zien. Let ook op de rijke afwerking van de paardenboxen: links is nog net enig sierwerk hiervan te zien.
Vanuit de paardenstal ging het personeel naar hun slaapvertrekken via een smalle trap.
Zij sliepen dus boven de stallen.
Rechts naast de slaapvertrekken was een hooizolder. Op de overloop was een luik gemaakt, dat werd afgedekt met enkele planken. Van hieruit kon het voer voor de paarden rechtstreeks in de stal worden gedeponeerd.
Via de smalle trap kom je op een kleine overloop (foto links). Vandaar loopt een smalle gang tussen de slaapvertrekken van het personeel.
Zelfs sierstucwerk, een rozet, heeft niet ontbroken.
Links: het raam van de personeelskeuken, gezien vanaf de binnenplaats.
Op een vorige foto kijken we hierdoor van binnen naar buiten, nu andersom.
Foto links: via de binnenplaats kun je links via een doorgang naar de oude koeienstal.
Op de foto rechts is het vroegere bakhuis (“ ’t bakkes”) te zien, waar brood en vlaaien werden gemaakt. Opvallend is dat dit bakhuis inpandig is gemaakt, terwijl bij veel oude boerderijen “ ’t bakkes” een apart huisje was dat vanwege brandgevaar op een afstand van woning en stallen werd gebouwd. Nu opslag voor allerlei curiosa en de dieseltank.
Foto links: doorkijk naar de binnenplaats vanuit de gang tussen de koestal (links) en de kippenstal (rechts).
Foto rechts: de varkensstal. Helemaal links is de doorgang (groene poort met deuropening) naar de binnenplaats nog net te zien.
Linkerfoto: in de varkensstal zijn nog goed de afzonderlijke hokken te zien, waarin de varkens (en biggen) hun onderkomen hadden.
Rechterfoto: Bij elk varkenshok bevond zich een raam voor het daglicht.
Links: Op de hoek van de varkensstal is een sierelement gemetseld.
Rechterfoto: interieur van de koestal. Nog duidelijk zijn de standplaats van de koeien, de voerkribben en de drinkbakken te zien. Er was plaats voor een behoorlijk aantal stuks vee, dat er bij wijze van spreken zo weer in gestald zou kunnen worden.
Een deel van de eigen walnotenoogst ligt te drogen in de koestal.
Rechts: via de koestal kun je doorlopen naar de aangrenzende paardenstal. Rechts is de voederkrib te zien van de werkpaarden die hier op stal stonden.
Links: een kijkje omhoog: het dak van de grote voorraadschuur behoeft dringend een ingrijpende renovatie.
Rechts: het “rondje Prickaerts” is bij deze foto voltooid: we zijn weer terug bij een van de eerste foto’s , waarop ook de werkbank te zien is. Door de deur komt men weer uit op het voorplein.
Deze kastanjeboom is één van de monumentale bomen die voor de boerderij staan. Het is mogelijk de oudste boom in de verre omgeving. Het verhaal gaat dat een Russische soldaat in de Franse tijd een tamme kastanje meenam uit Rusland. Deze heeft hij hier in de grond gestopt en het resultaat is een heuse kastanjereus. Lees hiervoor het artikel Tamme kastanje Molenweg.
Links naast het woonhuis staat nóg een grote schuur. Deze werd gebruikt als stalruimte voor de wisselpaarden van marktlieden. Later werd de schuur gebruikt als onderdak voor de grote landbouwmachines. Ook werd hier graan gedorst via een elektrisch aangedreven dorskast.
Het metselwerk en de balken doen vermoeden dat bij de bouw gebruik werd gemaakt van vakwerk.
Is hier sprake van siermetselwerk of van een latere uitbouw? In elk geval valt de schuine lijn in het metselwerk erg op.
François Lhomme, pachter van de boerderij in de periode 1906 - 1937, liet zijn sporen na. In 1937 is de familie Prickaerts hier komen wonen en werken. Opa Pierre Prickaerts keerde hiervoor terug van Frankrijk, leerde zijn vrouw Maria kennen die op de Withuishof werkte en pachtte de boerderij. Later werd deze pacht in koop omgezet.
Links: binnenkant van de grote schuur. Ook hier zijn de jaren van slijtage en verval niet voorbij gegaan.
Rechts: door de poort van de grote schuur komen we weer buiten, op de Molenweg nabij het kapelletje.
Hiermee is de foto-rondleiding van de oude boerderij Prickaerts, vroeger behorend tot het herenhuis De Withof, ten einde.
Trivia
• Meer info over de Withuishof
• Voor de boerderij staat een klein veldkapelletje
• In 1901 vond er een grote legeroefening plaats rondom de Withuishof
• Op de Withuishof woonde een verzetsdame, Hélène Schoenmaeckers een afstammeling van Mathieu Sleijpen en Sophia Banens.
• Alex Schoenmaeckers, ook een afstammeling en bewoner van de Withuishof, pleitte vurig voor aansluiting van Limburg bij Duitsland in de jaren ’60 van de negentiende eeuw.
• In de 18e eeuw werd er een brandbrief bezorgd...
Bronnen, noten en/of referenties
|