Gemengde Zangvereniging Crescendo: de weg naar het 70-jarig jubileum (deel I)
In 2023 viert Gemengde Zangvereniging Crescendo haar 70-jarig jubileum. Anders dan in het eerder op Amiepedia gepubliceerde artikel wordt bij deze dieper ingegaan op de chronologische geschiedenis van dit bekende Ambyse koor, haar vele activiteiten, de organisatie van deze vereniging en de weg naar het jubileum in 2023: Gemengde Zangvereniging Crescendo: de weg naar het 70-jarig jubileum. Het blijkt dat Crescendo heel wat meer is dan louter een doorsnee zangclub.
In twee delen wordt de geschiedenis van Crescendo weergegeven. In dit eerste deel worden naast de oprichting ook de activiteiten verteld tot het jaar 2000.
Beginperiode
In oktober 1953 is Gemengde Zangvereniging Crescendo opgericht met als doel de bevordering van de koorzang en een verbintenis te bewerkstelligen tussen mensen. Samen iets ondernemen stond hoog in het vaandel. De buurtvereniging “Eendracht maakt macht” uit de Kloosterstraat, nu Longinastraat, was overal bekend vanwege de mooie bloemtapijten die ze maakte voor de processie. Een aantal mannen van deze vereniging besloot om ook iets aan zingen te gaan doen, om zo feestelijkheden op te luisteren en dan met name in de kerstnacht van 1953. Er werd hiervoor een schriftelijke vergunning verstrekt en in verschillende straten in Amby werden de sterren van de hemel gezongen. Dat beviel blijkbaar zo goed dat besloten werd dat vaker te doen. Crescendo was geboren, zij het wel nog als onderafdeling van de buurtvereniging en als mannenkoor. Door gebrek aan voldoende mannenstemmen werden al in 1954 ook vrouwen toegelaten, alsmede mensen die niet uit de buurt van de Kloosterstraat kwamen. Oprichters waren Eugène Daemen - hij werd de eerste voorzitter - Rie Limpens, Felix Savelkoul, Tony Hentzepeper, Pierre Lousberg en Funs Dolmans. Dirigent was de koster-organist André Lardinois uit Amby. Tot 1977 was Felix Savelkoul voorzitter van Crescendo. Hij nam eerder het stokje over van Eugène Daemen en was de stuwende kracht die het koor tot veel en veelzijdige (neven-)activiteiten bracht.
1958 - Straatzang, H. Missen, revues en operettes
Op kerstavond 1958 trok het koor door de straten van Amby om op diverse plekken kerstliederen ten gehore te brengen, om uiteindelijk tegen middernacht bij de kerk te eindigen. Dat buiten zingen in de kerstnacht heeft men jaren vol gehouden, maar na een aantal jaren is gestart met Kerstconcerten voor de verenigingen uit Amby. Het enthousiasme hiervoor was groot, er werd serieus gerepeteerd en Crescendo ontwikkelde zich tot een volwaardig koor. Een belangrijk resultaat was de eerste prijs bij een concours in Bree in 1958, met daarna een groots onthaal in Amby.
Er werden in de beginjaren diverse revues en operettes opgevoerd. Daarna volgde een periode waarin behalve concerten in Amby, vooral missen werden opgeluisterd op de diverse feestdagen en ook bij de dodenherdenking in Amby.
Revue
Er werd met veel enthousiasme gerepeteerd in voormalige zaal Lemmelijn aan de Severenstraat. Niet alleen kerstmuziek stond nog op het repertoire; het koor ontwikkelde zich tot een volwaardig zangkoor. In de beginjaren werden veel Duitstalige muziek en geestelijke liederen gezongen. Ook werd in die tijd om de paar jaar een revue ingestudeerd. “Im Weissen Rössel” was in 1961/1962 zeer succesvol. Dit was een mooie periode waarin Ria Slangen al meezong; zij is lid sinds 1954 en zingt nu (2023) nog steeds mee!
De inzet van iedereen was groot en met veel enthousiasme werd samen met Jean van Kan gewerkt aan de teksten. De leden maakten zelf de kostuums, het decor voor de revue en er werd zelfs thuis geoefend. Er werd veel geïmproviseerd om het budget laag te houden. Uiteindelijk bracht al die inzet een geslaagde revue, die door het publiek in Amby erg gewaardeerd werd! Tot 1964 was zaal Lemmelijn de repetitieruimte, doch die werd toen gesloopt en een andere geschikte zaal voor het geven van uitvoeringen was er niet meer. De oplossing kwam in 1968 met de bouw van de Amyerhoof. Tot die tijd werd gerepeteerd in de “oude toneelzaal” boven de jongensschool en het patronaat (nu Scouting Amby).
1960 - Samenwerking met andere koren
Rond de jaren 60 van de vorige eeuw werd veel samengewerkt met andere koren en verenigingen, zoals het Maastrichts Mannenkoor, het Theresiakoor, de oratoriumvereniging Gronsveld en het mannenkoor Parnassus uit Roermond. Prachtige, klassieke concerten werden in die tijd verzorgd. Er werd ook initiatief genomen om Kerstspellen in de kerk op te voeren. Kerstconcerten kwamen tot stand door medewerking met de Harmonie St. Walburga , Kinderkoor de Floddertjes, Kerkelijk Zangkoor Sint Caecilia (het mannenkoor), Koor Sancta Walburga (het dameskoor) en het Jongerenkoor (nu Vocalgroup Mes Amie). Crescendo groeide uit tot wel 70 leden. Later kwam er een tienerkoor bij, ontsproten uit het brein van ouderen om de jeugd meer eigentijdse programma ’s te kunnen bieden.
Kinderkoor, Amkiko
“Bevorderen van koorzang, ook voor kinderen” staat in de statuten. Maar waar is dan dat jeugdkoor? In 1964 kwam het idee om een kinderkoor op te richten, ook bedoeld als kweekvijver voor het gemengd koor. Jongens en meisjes vanaf 7 jaar waren welkom en werden gevraagd door oprichter Jean van Kan. De dirigent was Henny Walpot-Smeets en Lies Hovens. Mia v.d. Heuvel en Jean van Kan - die later nog een lintje kreeg voor het vele werk dat hij voor Crescendo deed - namen de organisatie en begeleiding van het kinderkoor op zich. Er was veel belangstelling voor, getuige het aantal leden in 1970: 76 jongens en meisjes. Men besloot in 1969 het koor op te splitsen in een kinderkoor voor kinderen van 7 jaar en ouder en een tienerkoor voor de leeftijd vanaf 15 jaar. Op 8 november 1970 had het tienerkoor haar eerste optreden in Amby.
Waarschijnlijk heeft u wel eens gehoord van Amkiko (Ambys Kinder Koor)? Dat was de naam die het kinderkoor kreeg in 1978. Huidige Crescendoleden zoals Hanneke Daenen-Willems, Mieke Willems en Desirée Dobbelstein zijn vanuit het tienerkoor ingestroomd.
Er waren regelmatig optredens op verschillende locaties, o.a. in het Spaans Gouvernement in Maastricht. Ook werden er huwelijksmissen gezongen. Hoogtepunt was de kindermusical “Sneeuwwitje”. Hanneke speelde Sneeuwwitje en van Crescendo speelde Ria de rol van Heks, Henny Walpot-Smeets was Koningin en Jo Snackers Prins. Amkiko heeft in 1981 de musical “Allerlaatste Nieuwsshow” opgevoerd in Huize Nieuwenhof en Huize Severen.
En er werd niet alleen maar gezongen. Er waren ook jaarlijkse uitstapjes naar o. a. Madurodam in juli 1967, Avifauna in augustus 1968, Bobbejaanland in 1978, Beekse Bergen in 1981, pretpark Phantasialand in 1983 en Antwerpen in 1985. Helaas liep het ledenaantal van Amkiko plotseling terug van 45 naar 13, maar wist later toch weer te groeien tot 25 leden. Bij het 25-jarig jubileum telde het koor weer 34 leden. Helaas hebben kinderkoor en tienerkoor het op langere termijn niet gered: er was op den duur toch onvoldoende aanwas. Na 28 jaar houdt het kinderkoor op 27 februari 1992 op te bestaan.
1970 - Veranderingen
In 1970 was de samenvoeging van Amby met Maastricht (de annexatie) een feit. Crescendo bleef niet stilzitten en ging meedoen aan korenmanifestaties, georganiseerd door de “Muza” (Muziek en Zang). Er werd een muziekcommissie en een representatiecommissie in het leven geroepen. Door steeds wisseling van de wacht wat dirigenten betreft werd er ook weer een ander soort muziek gezongen. Er volgde in de beginjaren van 1970 een periode met het brengen van veel Slavische muziek en een Byzantijnse mis. Dat geschiedde toen onder begeleiding van Jan Boel. In 1977 nam Felix Savelkoul afscheid als voorzitter en werd hij opgevolgd door Jo Snackers, iemand die zich jarenlang al in de Ambyse verenigingwereld zeer verdienstelijk maakte. Jos Moerdijk werd dirigent en vanaf dat moment sloeg het koor ook een andere koers in. Er werd ook naar gestreefd om muziek van een nog hogere kwaliteit te brengen. Het koor groeide van 35 leden uit tot 70 leden. Moeilijke klassieken, soms gregoriaanse missen en concerten volgden.
Crescendo bleef voortdurend goede prestaties leveren en met plezier zingen. Het was een leerschool die jaren overeind is gebleven. Er volgden uitvoeringen met Marie-Cecile, de zus van Jos Moerdijk, die de solo’s voor haar rekening nam. Er was een zilveren jubileum in 1978. Vanaf die tijd klonk er nog meer profane muziek. Er was een Voorjaarsconcert en later een Koffieconcert in fort St-Pieter. Het mandoline-orkest uit Stein, onder leiding van Annemie Hermans, maakte eveneens haar opwachting. Wie kent nog de muziek van “Li’l Liza Jane”, “Het Sneeuwwit Vogeltje” en “Strampedi”? Slavisch en Russisch repertoire volgden elkaar in razend tempo op. Dit alles met pianobegeleiding van onze vriend Phil Jansen. Het was al eind jaren 1979 toen hij het koor als vaste begeleider en repetitor kwam versterken. Phil was een “mensenmens” met muzikale kwaliteiten en veel humor, een geliefd persoon en onconventioneel.
1978 - Meerdere activiteiten
Het is 1978. Crescendo doet meer dan alleen maar zingen: de vereniging organiseert ook wandel-/oriëntatietochten en kienavonden. In die tijd kregen de koorleden een mooi uniform, versierd met een fraai koorinsigne, dat geborduurd werd door de moeder van een voormalig voorzitter, alsmede een Crescendovlag: een eigen vaandel met logo. Hiermee was de presentatie van ons koor bij concerten en naar de buitenwereld optimaal.
Phil Jansen is in 1979 de eerste vaste begeleider/repetitor van ons koor. Er zijn concerten in Duitsland en de vereniging gaat in 1980 drie dagen naar Parijs. Er volgen na Phil nog wat wisselingen, tot in 1994 Mariëlle Frijns onze vaste begeleider wordt en in 1997 tevens tweede dirigent. Ze is in 2023 nog steeds onze vaste begeleider!
1980 - Groei in kwaliteit
Er kwam geen eind aan optredens. Zo zong het koor ook met begeleiding van o.a. de Avantikapel. Er ontstond in die periode een goede band met de Männer Gesangs Verein Froher Sängerbund uit Krefeld-Verberg. Deze optredens over en weer hadden een hoog gezelligheidsgehalte.
In 1984 nam Guus Muré het voorzitterstokje over van Jo Snackers. Jan Ezendam was toen al ingewerkt als volgende dirigent. Achter de piano kwam Rob Mennen, een nog jonge conservatoriumstudent. Ook hij zou later furore maken in de muziekwereld. Jan Ezendam trok met zijn pedagogische kwaliteiten alles uit de kast om goede uitvoeringen van formaat te brengen. Delen uit “Jevgeni Onegin” van P. Tsjaikovski werden met succes uitgevoerd. De bekroning was toch wel het “Stabat Mater” dat met succes met het Ceciliakoor uit Bunde in 1988 werd uitgevoerd en nog eens een reprise kreeg in 1989 bij het festival Musica Sacra in de Onze Lieve Vrouwe Basiliek in Maastricht. Rond die tijd is Phil Janssen het koor plotseling ontvallen. De uitvaart van deze geliefde man was een dieptepunt voor het koor en voor ieder die hem kende.
1990 - Ook nu over de landgrenzen heen
Helaas moest ook Jan Ezendam wegens drukke werkzaamheden van ons koor afscheid nemen. Ook hij was geliefd en de koorleden werden een beetje pessimistisch of ze nog wel een goede vervanger konden vinden. Maar na een flinke inspanning werd in 1991 een nieuwe jonge dirigent gevonden in de persoon van Hans Leenders, met aan de piano Andrea Seidl.
1993 was een jubileumjaar voor Crescendo: 40 jaar. Het werd gevierd in oktober. Onder leiding van directie en een feestcomité werd weer een nieuw programma aangeboord. Zo kwam de Mis van Mozart in de St Annakerk tot stand, met begeleiding van het Jeker Kamer Orkest en solisten. Jean van Kan, een van de leden van het eerste uur, heeft zich hiervoor onnoemelijk ingezet zodat alles op rolletjes liep. Ook het theater aan het Vrijthof werd door Crescendo aangedaan. Het Limburgs Symfonie orkest met solisten werkten mee aan werken van Mozart en “Die Vier Jahreszeiten” van Hayden, dat Crescendo nog van Phil Janssen cadeau heeft gekregen. Het koor werd gevraagd om concerten te geven in verzorgingstehuizen en zong de mis, voorafgaand aan het plaatselijke Carnaval en het Prinsenbal.
Er werden werkdagen gehouden, bijvoorbeeld in de Zwarte Ruiter in Gulpen of in het gemeenschapshuis te Amby. Om de stemmen op peil te houden werd een nieuw lied in korte tijd ingestudeerd. Crescendo deed mee aan een concert bij de Gele Rijders. Er werd een concertreisje georganiseerd naar Brugge en men zong bij de Dodenherdenkingen in het eigen dorp Amby en op het Koningsplein in Maastricht. Er ontstond een band met het blindeninstituut “Licht en Liefde”, waar men de mensen met gezellige liedjes uit hun stoelen kreeg. Heel wat jaartjes is medewerking verleend aan het zingen van de H. Mis in de Koepelkerk te Maastricht. Concerten volgden in Tegelen en Heugem en in een feesttent bij de Zonhof te Amby.
Na een tijdje vertrok Hans Leenders als dirigent. Ook hij wilde verder ergens anders zijn carrière uitdiepen. Er kwam in 1994 een interim dirigent in de persoon van Ger Franken. Mariëlle Frijns werd de begeleidster achter de piano. Later zou ze onvervangbaar worden als begeleidster en repetitor binnen het koor. In december 1995 werd een gedurfde en succesvolle omslag gemaakt om een muzikale (uit-)stap te wagen naar Wenen. Het deelnemen aan het “Adventsingen” werd een vijfdaags avontuur en ook het graf van Mozart werd met belangstelling bezocht. Doordat Mariëlle niet mee kon werd een plaatsvervangende pianiste opgetrommeld, die pas in Wenen tevoorschijn kwam. Het werd een groot succes dat nog lang nazinderde binnen het koor.
In 1996 werd een concertreis naar Gent gemaakt waar men te gast was bij het Adagiokoor aldaar. Ook werd de plaats van Ger Franken door een “oude bekende” ingenomen: de voormalige pianist Rob Mennen. Alweer sloeg het koor een andere weg in: in 1997 werden liedjes uit musicals ten gehore gebracht. “Miss Saigon” en “the Phantom of the Opera” werden met veel geestdrift gezongen. John Wauben kwam als dirigent Rob opvolgen. Ook hij maakte zijn ambitie waar en het koor toog naar de St. Romboutskathedraal te Mechelen waar een schitterende mis werd opgevoerd. Crescendo zong in 1999 als eerste koor mee binnen het OZM, een in ere herstelde Gemeentelijke Korenavond. Er was een reisje naar Cochem en een Lustrumconcert dat onder leiding van John Wauben werd gevierd. Natuurlijk braken al die wisselingen van dirigenten het koor op een gegeven moment wel op, met name toen ook John Wauben van het toneel verdween.
Zie ook
- Officiële website Crescendo
- Gemengde Zangvereniging Crescendo
- Gemengde Zangvereniging Crescendo: de weg naar het 70-jarig jubileum (deel II)
Bronnen, noten en/of referenties
|