Grote geheim van de Heihof
Het grote geheim van de Heihof: Net op de grens van Maastricht en Meerssen ligt aan het einde van de Bodemsweg de grote voormalige boerderij De Heihof. Deze boerderij heeft een lang bewaard en groot geheim.
Het begon met een oude put
Velen kennen de Heihof van hun wandeling naar de Ambyerheide, over het voormalige schietterrein en via de kiezelgroeve naar bijvoorbeeld de uitspanning De Nachtegaal of naar Berg en Terblijt. Wat velen niet weten is dat er onder een van de stallen van deze boerderij een put ligt van oorspronkelijk 50 meter diep waaruit vroeger water werd opgehaald. Door de inrichting van het waterwingebied Amby staat nu geen water meer in de put. Ook is er bij onderhoudswerkzaamheden of verbouwingen puin in de put gestort, waardoor de diepte nu ongeveer 42 m. is. Aan die put is nog een grote bijzonderheid die bij weinig mensen bekend is.
Expeditie 1965: het verhaal van Jo Snackers
Ik (Jo Snackers) was in 1965 ambtenaar bij de gemeente Amby, samen met gemeentesecretaris Martin Lamkin, gemeenteontvanger Jules Limpens en de ambtenaren Math Habets, Habbo Veldman en Trees Paumen.
Na de ingebruikname van de nieuwe basisschool/kleuterschool aan de Koninginnestraat kwam de meisjesschool aan de Kloosterstraat (nu dus Longinastraat) leeg te staan. Het gebouw waar voorheen een klooster van de Zusters Fransiscanessen was gevestigd. De zusters waren o.a. leerkrachten aan de kleuterschool en de meisjesschool en in het gebouw was ook het Groene Kruis gehuisvest, met zuster Longina als wijkzuster. Het gebouw was eigendom van het kerkbestuur en Jules Limpens was ook lid van het kerkbestuur. In 1965 werd het gebouw verhuurd aan de Stichting Audio visuele communicatie (AVC) waar Pater Seegers de leiding had. Deze stichting ontwikkelde leer programma’s voor mensen in de Derde Wereldlanden. Pater Seegers wilde in 1965 de inwoners van Amby kennis laten maken met de werkzaamheden van zijn stichting en vroeg daarvoor aan Jules Limpens of hij een idee had hoe hij de mensen naar zich toe kon lokken. En toen kwam Jules Limpens met de gedachte om een reportage te maken van de oude waterput van de Heihof. Hij was daar jaren geleden ooit in geweest en daar waren verrassende ontdekkingen gedaan. Dat idee werd uitgewerkt en in 1965 werd de expeditie voorbereid en uitgevoerd. Alles met volle medewerking van de gebroeders Vliexs!
Eerst moest de afdekking van de put verwijderd worden. Daarna werd met hulp van de fa.Gebr.Geelen (later Staalbouw Geelen) een constructie boven de put geplaatst met een windwerk waaraan een ijzeren bak werd gehangen waarin telkens één persoon naar beneden kon worden getakeld.
Vanwege mijn interesse voor de geschiedenis van Amby heb ik gevraagd of ik mee naar beneden mocht en ook Habbo Veldman had interesse. Op 29 oktober 1965 is het zover. Samen met Wim Beckers, Theun Thomeer en Frans van Barschot (fotograaf) van stichting AVC gingen Habbo en ondergetekende naar beneden. Wat we aantroffen was heel bijzonder. Het bovenste deel van de put is gemetseld met mergelblokken, het onderste deel met bakstenen. Doel van de "expeditie" was echter niet de put zelf, maar de gangen die onder de Heihof liggen en die bereikbaar zijn vanuit de put. Op ca. 30 meter diepte is nl. een opening in de putwand die toegang geeft tot enkele mergelgangen. De gemiddelde hoogte in de gang bedraagt 2 meter. De totale lengte van de gangen bedraagt ongeveer 40 meter. De breedte varieert van 1.60 tot 3.50 m. De constante temperatuur bedraagt 11 graden C. De gangen zijn gegraven in noord oostelijke richting, dus in de richting van de heide.
We hebben deze plattegrond gemaakt:
Opschriften in de put
In de wanden bevinden zich diverse opschriften:
W.V.K. 1695
Thomas Hons heeft bluck gesreven den 17 apriel anno 1755
Over Thomas weten wij dat hij geboren was in 1734 in Meerssen maar in 1750 naar de Heihof verhuisde met zijn ouders en broers en zussen. Zijn vader was Marten Honts (Hons) en zijn moeder Maria Vaessen. Zij pachtten de Heihof en hadden daarnaast ook veel land (heideland dat ze gecultiveerd hadden) zelf in bezit. De familie Hons was van goede komaf, dat getuigt ook wel dat Thomas kan schrijven. Toen hij in 1755 in de put aan het werk was, was hij ongeveer 19 jaar oud.
gebroecken in den berg van den heijhof 80 bloecken Henderijckus Schillings Joannes Schillings Michgiel Janssen Joannes Houben Sij hebben alle rijen bij een gebroecken in het jaar 1760 Den 18 Meert sijn wij uitgeschijt
Michiel Janssen was afkomstig uit Geulle en getrouwd met het ‘Amies meidsje’ Helena Houben. Zij woonden in het idyllische boerderijtje, Ambyerstraat Noord 108. Van beroep was hij bouwmeester, de enige in Amby. In 1755 was hij ongeveer 24 jaar oud én in dat jaar trouwde hij met Helena. Was het toeval dat hij juist toen blokken aan breken was? Of wilde hij een nieuw huis bouwen waar ze konden wonen na hun trouwen?
Joannes Houben was zijn zwager, de broer van zijn toekomstige vrouw. Hij was toen 32 jaar oud en getrouwd mat Anna Catharina Vaessen uit Bunde.
Henricus en Joannes Schillings waren waarschijnlijk neven van Joannes Houben. Zij woonden in Heer.
Ick en kan niet meer
Schijten van honger
Aan de schrijfwijze te zien komt dit opschrift, net zoals de meeste andere, uit de 18e eeuw. De eeuw van plunderende roversbenden die later bekend stonden als de bokkenrijders. De 18e eeuw bracht de arme boeren in Limburg geen voorspoed. Door wanhoop gedreven kwamen velen in het verkeerde milieu terecht. Opschriften als dit zijn kenmerkend voor de zware tijden.
Nicolaes Mulleners 1755
Naar alle waarschijnlijkheid is dit Nicolaus Mulleners uit Meerssen. Hij was getrouwd met Odilia Stassen en was in 1755 ongeveer 35 jaar oud. Samen kregen zij maar liefst 11 kinderen. Zijn naam komt vaker terug in de gangen van de put.
Hier heft mr. Maerten KANNA Gewert den 22 mert 1755
Dit betreft Martinus (Maarten) Kanna, een inwoner van Meerssen en getrouwd met Catharina van Esch. Zij hadden 6 kinderen.
WELLEM KEREKELS
Over hem hebben we helaas niet meer informatie
Jaspar Koninckx 1754
Dit is Jaspar Koninckx uit Meerssen getrouwd met Maria Anna Hons. Maria Anna was een dochter van Merten Hons en Maria Vaessen en groeide op, op de Heihof. 1754 was het jaar van het huwelijk tussen Jaspar en Maria Anna en hij was toen 22 jaar oud. Hun dochter zou later trouwen met de burgemeester en notaris van Amby, Jean Guillaume Cobben en zij woonde in het mergelhuis tegenover de kerk.
Nicolaes x Mullenner,
Geret Quax,
Peter van Werdt
1754
Nicolaes Mullenner is eerder al beschreven. Gerardus Quackx was getrouwd met Maria Heijnens en ook afkomstig uit Meerssen. Hij was 41 jaar oud toen hij zijn naam vereeuwigde op de mergelwand. Hij had 8 kinderen. Het is niet zeker wie Peter van Werdt is. In Wolder woont in die periode een Peter van Weert getrouwd met Maria Nelissen. Mogelijk is hij het, maar dit is niet met zekerheid te zeggen.
hier heeft gebroken
Nicolaes Mulleners
en Lijns Vrancken
1756
Nicolaes Mulleners is eerder al beschreven. Lijns is de roepnaam van Laurentius Vrancken uit Meerssen en getrouwd met Catharina Snijders. Zij hadden 7 kinderen. In 1756 was hij 51 jaar oud.
geloft sij jusus Christus Amen
De deelnemers van de expeditie hebben hun namen ook vereeuwigd. Zie foto hieronder.
Helaas is de kwaliteit van de foto’s niet bijzonder. De foto’s (het waren overigens dia’s) werden nadat de stichting AVC was opgehouden te bestaan eigendom van pater Seegers, die nog een tijd in de pastorie van Nazareth verbleef. Ik heb in die tijd al gevraagd of ik die dia’s niet kon krijgen, maar aan dat verzoek wilde pater Seegers niet voldoen; hij wilde er geen afscheid van nemen en ze zelf bewaren. Toen hij later naar Nijmegen verhuisde heb ik weer pogingen ondernomen. Uiteindelijk stemde hij erin toe dat ik een aantal kopieën kon krijgen. En helaas waren die van niet te beste kwaliteit. Maar beter “iets dan niets”.
O ja, ik heb in 1987 een dia-presentatie over dit gebeuren verzorgd in een deel van de schuur van de Heihof. Op een naastgelegen weiland stond toen een feesttent ter voorbereiding van het 33-jarig jubileum van de carnavalsvereniging De Sjlaaibök. Bezoekers van die festiviteiten konden toen gratis de dia-presentatie met uitleg bekijken. En van die gelegenheid werd veel gebruik gemaakt.
Na de expeditie heeft de toenmalige eigenaar van dat gedeelte van de Heihof, de heer Vliexs, de put met een betondek afgedekt om gevaarlijke situaties te voorkomen. De huidige eigenaar van het noordelijke deel van de Heihof heeft de laatste jaren veel energie gestoken in het opknappen van de gebouwen en de aanhorigheden.
