Historie van C.V. De Sjlaaibök 13: De Zittingen
In dit artikel wordt aandacht besteed aan één van de jaarlijkse hoogtepunten van het Ambyse Carnaval: de zittingen. Hiermee wordt een schets gegeven van een tijdsbeeld in de carnavalswereld van De Sjlaaibök. Er zijn in de loop der jaren zoveel optredens artiesten en medewerkers geweest, dat een complete opsomming welhaast onmogelijk is.
De eerste zittingen
De eerste zittingen vonden plaats in de toenmalige zaal Lemmelijn. Deze zaal (met café) stond op de plaats waar momenteel de rouwkapel aan de Severenstraat staat. De zaal was niet groot. De bühne was maar klein, ruimte om achter de coulissen om te lopen was er nauwelijks en omkleden, schminken en afschminken was behelpen. Maar zowel de artiesten als vaste grimeur kapper Fransen konden zich prima aanpassen aan deze beperkingen. Het aantal zitplaatsen in deze kleine zaal was erg beperkt en de belangstelling van het publiek daarentegen erg groot. Vaak stonden de mensen in de rij om kaartjes voor een van de zittingen te krijgen. Er is zelfs een jaar geweest dat de politie er aan te pas moest komen wat orde te scheppen en de gemoederen te sussen; zó graag wilde iedereen de zittingen bijwonen! Een gevleugelde uitspraak van de Sjlaaibök uit die tijd was: “Laten we hopen dat de politie er aan te pas komt, dan weten we dat het goed gaat!”
Omdat Amby in die tijd niet zo groot was waren er altijd wel lijntjes met de andere verenigingen. Zo werd voor het programma van de zitting toneelvereniging De Vriendenkring benaderd. Onder leiding van regisseur Jef Verstegen werd het idee ontwikkeld om mensen uit het eigen dorp te laten optreden om de inwoners van Amby een leuke avond te bezorgen. Dat optreden gebeurde belangeloos, dus niet betaald. Tot aan de dag vandaag is dit nog altijd dé succesformule van de zittingen van de Sjlaaibök. De artiesten zijn allemaal goed willende Ambyse amateurs, die hun nummer presenteren voor de eer, het applaus en een medaille van de Prins.
Optredens
Jef Verstegen heeft meer dan 22 jaar met veel succes de zittingen verzorgd en onder zijn eminente leiding traden veel Ambynezen voor het voetlicht. Vanaf oktober begon het bij de meesten van hen te kriebelen om op tijd te zijn met hun nieuwe act voor de zittingen. Bij de artiesten van het eerste uur mogen zeker “Sjoke en de Zwever” niet vergeten worden; komedianten pur sang, die met hun eigen teksten de mensen wisten te amuseren. Sketches, vaak gepresenteerd door leden van De Vriendenkring, zang- en dansnummers wisselden elkaar gevarieerd af tijdens een avondvullend programma. Ook hadden de Sjlaaibök buuttereedners in huis zoals Huub Geelen, Nico - bakker - Willems en Rob Goessens die een jaarlijks “echte” buut op de planken brachten: geen verzameling moppen maar een zelf geschreven, goedlopend en komisch verhaal met talloze woordgrappen, waarmee ze de zaal “plat” kregen. Tijdens de eerste zittingsjaren zorgden Jeu Slangen en Jeuke Pluijmaekers voor zo'n grote hilariteit bij het publiek, dat de nu oudste Ambynezen zich hun kwinkslagen nog steeds kunnen herinneren.
Naar de Amyerhoof
In 1966 werden café en zaal Lemmelijn afgebroken en het duurde tot 1969 voordat de eerste zitting in de Amyerhoof gehouden kon worden. Uitzondering hierop was de zitting van 1967, toen de Gebroeders Geelen hun fabriekshal beschikbaar stelden voor de jubileumzitting bij het 11-jarig bestaan van de vereniging. Op de nieuwe plek in het gemeenschapshuis floreerden Ambyse zittingen als nooit te voren. De kaartverkoop was in jaren zeventig en tachtig bij de schoenenwinkel van penningmeester Bér Schuimer. Daar stonden lange rijen buiten om een kaartje te bemachtigen voor de eerste zitting: de gala-zitting. Deze was elk jaar het meest in trek, omdat op het einde van die zitting de nieuwe Prins van Amby bekend werd gemaakt. Door de vele optredens kon dat overigens wel eens erg laat worden, want er was meestal een programma tot ver na het middernachtelijke uur.
De Amyerhoof beschikte dan wel over een geluidsinstallatie, maar deze was onvoldoende om bijvoorbeeld de (tekst van de) zangnummers goed te laten horen tot helemaal achter in de zaal en het trefcentrum, waar ook nog rijen stoelen stonden opgesteld. In de kelder zetelde de techniek: Pierre Donselaer, Servé Rompelberg, later nog aangevuld met Pie Zaar . Zij zorgden ervoor dat het geluid optimaal was en ook dat ging belangeloos; als er maar “ ’n pilske” en een glas wijncognac voor de heren beschikbaar was. En na afloop van het karwei wachtte natuurlijk de welverdiende medaille van de (nieuwe) Prins.
Optreden vooral in, maar soms ook buiten Amby
De optredens van de artiesten beperkten zich meestal tot de eigen zitting, want dat was dan ook de charme van de Sjlaaibokzitting: van en voor Amie. Hierop waren natuurlijk toch uitzonderingen. Groepjes artiesten werden wel eens uitgenodigd om te komen optreden op een zitting in de buurt, zoals bijvoorbeeld in Rothem of Eijsden. Grote bekendheid kregen in de jaren 70 en 80 “De Vijf Sjoenste”, een vriendengroep die steevast een hilarisch optreden verzorgde als “Boekemennekes”. Deze act bezorgde hen zelfs internationale roem: ze vergezelden de Maastrichtse Tempeleers bij een bezoek aan de roemruchte zitting van de “Treuer Huzaren” in de Stadhalle van Keulen. Hun optreden was ook aldaar een daverend succes!
Muzikale omlijsting en ondersteuning
De muzikale omlijsting van de zittingen werd al die tijd verzorgd door de leden van de Hofkapel. De Sjlaaibök vonden, mede door de goede banden met harmonie Sint Walburga, de leden van de Edelweisskapel bereid om in carnavalstijd als Hofkapel van de Prins van Amby te fungeren. Later is deze rol overgenomen door Zaate Hermenie Beejein gesjraveld. Zie hiervoor het artikel Historie van C.V. De Sjlaaibök 5: De Hofkapel. Nadat ook deze kapel is gestopt vormen enkele leden van onze Ambyse harmonie weer een gelegenheidskapel om de muziek te verzorgen op de zittingen.
Zaalinrichting
De zaal was tot halverwege de negentiger jaren ingericht als “toneelopstelling” stoelen in rijen naast elkaar, zonder dat er gelegenheid was om iets te drinken tijdens de uitvoering. Op voorspraak van de Commissie Zittingen en na flinke discussies met het bestuur, dat bang was dat de artiesten te weinig aandacht kregen als het “te gezellig” werd, is men overgegaan op de zgn. Rheinlandse opstelling: de toeschouwers zitten aan lange tafels. Dat maakt bediening aan tafel mogelijk, zonder dat het publiek met voortdurend lopen de optredens kan verstoren.
Enkele voorbeelden van artiesten
Veel, zelfs erg veel, verschillende artiesten zijn te bewonderen geweest op de zittingen. Behalve de al genoemde “Sjoke en De Zwever” zijn er heel wat medewerkers met een lange staat van dienst. Zo was onder meer Nico Willems jaren lang te bewonderen als Werme Bekker in de buut of in verschillende creaties met bijvoorbeeld de Ajd Prinse. Ook kwamen er regelmatig zang- en dansnummers van bijvoorbeeld Henny Fey, het Ambinoballet van Anneke Lammers en de dansmarietjesgroep van Wim Volders. Teveel namen om op te noemen, maar wel verankerd in de herinnering van velen. Zo zong ooit “vaste medewerkster” Gerarda Plantaz het lied “Wie sjoen is ós Amie”, wat voor een optochtgroep aanleiding was om aan dit lied een heuse carnavalswagen te besteden, die dat jaar ook nog de eerste prijs van de Ambyse optocht mocht winnen.
Het hekelen van plaatselijke, actuele gebeurtenissen
Tijdens de zittingen is het ook zaak dat de plaatselijke politiek en gebeurtenissen van het afgelopen jaar stevig op de korrel genomen worden. Dat is immers een eminent onderdeel van het spelen van het carnavalsspel. De “Vrijgezèllige” waren hier meesters in: een vriendengroep die er een sport van maakte om ieder jaar in een prachtig thema de hoofdzaken van het afgelopen jaar - op komische wijze maar nooit kwetsend - te fileren. Zie ook het artikel Vrijgezèllige op carnavalszittingen.
In de negentiger jaren maakten ook de Amyerhoofzengers furore. Elk jaar opnieuw bezongen zij de Ambyse actualiteit tijdens hun optredens. De eigen teksten werden gemaakt door hun tekstschrijver Jan Gulikers. Het was ieder jaar een must om zo actueel mogelijk te zijn en soms werden zelfs op de generale repetitie de teksten nog veranderd.
In de buut
Wat is een zitting zonder buut? Het publiek kijkt elk jaar opnieuw ook uit naar de “tonprater”, die iedereen hartelijk aan het lachen kan maken. In de afgelopen jaren zijn er heel wat medewerkers geweest die zich aan dit lastig onderdeel gewaagd hebben. Lastig, want je staat immers eenzaam en alleen in de ton. Je hebt tijdens het optreden geen steun van medeartiesten, je moet je tekst op een duimpje kennen en kunnen inspelen op de reacties van de mensen in de zaal. En probeer dan maar het toch wel kritische publiek te amuseren. Dat is een hele opgave. In dit artikel hebben we al enkele van deze kunstenaars genoemd. De laatste jaren steelt Leon Gulikers telkens de show vanuit “zijn buutteton”.
Ajd Prinse als laatste op de zitting
Ter gelegenheid van het 44-jarig jubileum werd Vorst Bert I Custers de laatste Prins (of beter: Vorst) die op het einde van de galazitting werd uitgeroepen. Zijn tragisch overlijden in dit jubileumjaar was voor de Sjlaaibök aanleiding om de nieuwe Prins voortaan op een aparte avond bekend te maken. Wat is gebleven is het feit dat de Ajd Prinsen Garde de zittingsavond mag afsluiten met hun act “Show Time”. Dit is inmiddels zo’n beetje traditie geworden: het laatste nummer van een zittingsavond is gereserveerd voor de Ajd Prinsen Garde Amie. Zij brengen elk jaar met hun show een afwisselend optreden op de planken, waarin bekende artiesten worden geplaybackt. In 2020 werd Ajd Prins Lou Mulkens (“de Un”) in ’t zonnetje gezet: hij stond voor het 50e jaar op de planken. De Ajd Prinse sluiten hun optreden traditioneel af met hun eigen lijflied “Prinse veur ’t leve”.
De zittingen zijn en waren echt niet mogelijk zonder de inzet van honderden medewerkers: leden van de zittingscommies, de kapel, grimeurs, regisseurs, presentators, medewerkers van de techniek, video-medewerkers, opzet- en opruimploegen, verzorging artiesten enz. Samen met alle “artiesten” hebben zij in al die jaren een flink stuk Ambyse Volkscultuur in ere gehouden.
Voor meer foto’s van de zittingen kan de lezer een kijkje nemen op de website van de Sjlaaibök: www.sjlaaibok.nl.
Zie ook
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 1: De oprichting
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 2: De Raad van Elf
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 3: Jeugdcarnaval
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 4: De Dansmarietjes
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 5: De Hofkapel
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 6: Uitroepen van een Vorst
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 7: De Drapeau
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 8: De vlag mag uit
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 9: Een eigen Carnavalslied; de Sjlager
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 10: Voorzitters en “hun” beleidspunten
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 11: Verkiezing Vastelaovesleedsje Mesjtreech 1998 in Amby
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 12: Penningmeesters
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 14: Sjlaaibök - Souvenirs
- Historie van C.V. De Sjlaaibök 15: De Optocht, de straat
Bronnen, noten en/of referenties
|