Kinderwandelvierdaagse Amby
Voor de inwoners van Amby is de Kinderwandelvierdaagse in de voorjaarsvakantie een begrip. Het evenement is uitgegroeid van een klein initiatief tot een belangrijke gebeurtenis, voor zowel de kinderen als de vrijwilligers. De redactie van Amiepedia sprak met Bep Thors en Ben Dackers, enkele mensen die hun sporen in deze organisatie meer dan verdiend hebben. Samen vormden zij vanaf 1983 met Gon Goyen en Servé Dreessen de hoofdleiding. Met ondersteuning van Anita Dreessen en Jos Kuijpers.
Beiden blikken met heel veel plezier terug in de lange periode, waarin zij aan het roer stonden van dit imposante wandelevenement. Veel Ambysche kinderen, inmiddels volwassen, zullen zich herkennen in hun verhaal.
Ook het huidige nieuwe en nog jonge organisatieteam, bestaande uit Patrick Souren, Marcel van Kan, Eugène Bruijnen en Antoine Ummelen komt aan het woord in dit artikel. Zij organiseren in 2025 voor de derde keer de vierdaagse, die in de meivakantie voor de 43e keer wordt gelopen van dinsdag 22 april t/m vrijdag 25 april 2025.
Ter info
Groep 3 t/m 5 lopen 4 dagen achter elkaar 4 x 12, dus 48 km. Groep 6 t/m 8 lopen 4 x 15, dus 60 km. Kinderen tot 14 jaar, ook kinderen in de brugklas, zijn dus welkom om mee te lopen. Vele, vele, kinderen tussen 7 en 14 jaar hebben de afgelopen decennia meegewandeld. Ze verzamelen zich vroeg in de ochtend in het gemeenschapshuis op het Severenplein om vervolgens in groepen 'de hei op' te gaan en van de groene Ambysche omgeving te genieten. Van enorm belang hierbij is vanzelfsprekend de ondersteuning in voorbereiding, begeleiding en uitvoering, van tientallen vrijwilligers.
Oorsprong en eerste jaren
De Wandelvierdaagse van Amby ging van start in 1979. De wortels vinden hun oorsprong al eerder in de wandelingen die Louis Knubben en zijn vrienden voor hun plezier maakten. Ze begonnen regelmatig samen te wandelen met als startpunt de bank op het Severenplein. Na enkele jaren besloten Jacques en Arno Keijmis, samen met Jan Gulikers van de Ambysche Jongeren Vereniging (AJV), een georganiseerde wandelvierdaagse op te zetten. Dit resulteerde in de eerste officiële editie in 1979, waaraan inmiddels door de jaren heen 9000 kinderen deelnamen.
Groei van de Wandelvierdaagse
Als een evenement groeit, en dat deed de Wandelvierdaagse in Amby in sneltreinvaart, dan is de behoefte aan ondersteuning, in de vorm van een extraatje, altijd zeer welkom. In de beginjaren was de deelname groot, met bijvoorbeeld in 1979, 330 kinderen. Lokale ondernemers, georganiseerd in de Ondernemers Vereniging Amby (OVA), ondersteunden het evenement de eerste 10 jaar financieel. Dit leidde tot meer mogelijkheden voor de kinderen, zoals het ontvangen van een flesje limonade van drankenhandel van Sjoke en Léon Gulikers en bloemen bij de binnenkomst in Amby. De organisatie werkte samen met meer lokale bedrijven, zoals de supermarkt, die fruit en drinken sponsorde, en andere ondernemers die zorgden voor de nodige voorzieningen en lekkernijen. Trees Goyen-Crijns, van de destijds zeer bekende Friture, en later van de Familie Muijs zorgden voor frikandellen voor de kinderen. Tegenwoordig heeft Restaurant Hof van Huntjens deze rol overgenomen. Ben: “En dan blijkt al hoe belangrijk het is, dat een dorp zo’n dergelijk evenement ondersteunt. Vrijwilligers en sponsors zijn onbetaalbaar!”
Over vrijwilligers gesproken
In 1983 nam Ben Dackers de organisatie over van Peter Willems, samen met Servé Dreesen en Bep Thors als vertegenwoordigers vanuit het Kindervakantiewerk. Ben deed dit als lid van de AJV, Ambysche Jongeren Vereniging. Hij speelde samen met Bep een sleutelrol in het voortzetten van de wandelvierdaagse. Ben was verantwoordelijk voor de financiën en voor een zorgvuldige uitzetting van de routes. Bep was verantwoordelijk voor de administratieve en financiële afwikkeling. Tevens regelde zij de vergunning voor de tocht en het geluid. Zeker niet onbelangrijk was de hulp van Gon en Jos Kuipers en Anita Dreesen. Samen vormden zij de hoofdleiding.
Bep benadrukt nogmaals: “Geen activiteit zonder vrijwilligers. In de loop der jaren hebben heel veel vrijwilligers zich ingespannen om de wandelvierdaagse te organiseren, te begeleiden en tot een succes te maken.” De vrijwilligers spelen een cruciale rol in het verleden en heden van de wandelvierdaagse. In de beginjaren waren er tussen de 40 en 50 begeleiders, die de kinderen op ‘het rechte pad’ hielden en hen begeleidden tijdens de wandeltochten. Zonder iemand hierbij tekort te willen doen, stellen Bep en Ben alle medewerkers te respecteren en te danken, voor hun hun jarenlange inzet, soms wel 25 tot 30 jaar. Dan toch maar enkele namen noemen. In het bijzonder noemen zij Jacques en Arno Keijmis, Jan Gulikers, Peter Willems, Bèr Custers, An Coenen, Fred Stals, Annie van Lijf, Tiny Keijmis, Anjola Dackers en Gonny en Jos Kuipers, die samen met Servé en Anita Dreesen de pauzeplaatsen regelden. Bep Thors en Bèr Custers verzorgden de EHBO. “Er zijn ontelbare blaren doorgeprikt en verzorgd in al die jaren.” En natuurlijk mogen we het heerlijke bakje koffie niet vergeten, geserveerd door Anjola Dackers. Op de laatste dag worden nog altijd betaalde verkeersregelaars ingezet.
De organisatie van de Vierdaagse
Het organiseren van de Wandelvierdaagse was een leuke, maar af en toe ook een zware klus. Er werden, zoals eerder gezegd, altijd veel vrijwilligers ingeschakeld om de veiligheid van de kinderen te waarborgen. De routes werden ook steeds verder verfijnd. In de latere jaren waren er niet één maar zelfs twee volgauto’s. Eén voor de route van de kleinere kinderen en één voor de grotere groepen. Om contact met elkaar te houden hadden de begeleiders walkietalkies. Deze zijn later vervangen door de mobiele telefoon. Ook niet onbelangrijk: voor de herkenbaarheid droeg de leiding de laatste jaren een hesje. Op de zijkant van de auto’s is ook ooit eens een logo bevestigd met behulp van magneten. Deze waren na een paar dagen allemaal kwijt, omdat ze van de auto’s af waaiden als er iets harder werd gereden. Prioriteit één lag bij de veiligheid. Dus waren er brigadiers die de kinderen hielpen bij het oversteken van wegen en natuurlijk was er ook een jury die toezicht hield op de naleving van de regels. De kinderen wisten dat ze in de gaten werden gehouden, hetgeen hen aanspoorde om zich goed te gedragen tijdens de wandelingen.
Een belangrijke afspraak gold voor de begeleiding bij een ‘ongelukje’ of bij medische noodzaak. Als er met een kind iets aan de hand was, dan was de afspraak dat één van de begeleiders bij het betreffende kind bleef wachten totdat er hulp kwam. Zo konden de andere kinderen doorlopen en stagneerde de wandeling niet.
Traditie en Via Gladiola
De wandelvierdaagse heeft vanaf het begin een aantal geliefde tradities. De openingsceremonie van de vierdaagse vond plaats in de Amyerhoof en werd nagenoeg altijd gedaan door het prinsenpaar van CV de Sjlaaibök. De kinderen ontvingen na het voltooien van de vierdaagse een medaille, maar alleen dan, als ze alle vier de dagen hadden meegelopen. De 4e en dus de laatste dag was sowieso vaak een hoogtepunt. Een feestelijke ontvangst maakte deel uit van de binnenkomst van de kinderen in Amby. De kerkklokken luidden en de Ambyerstraat-Zuid en -Noord veranderde in een Via Gladiola, waar alle groepen werden verwelkomd door hun familie, vrienden en bekenden. Feest in ons dorp. Op dag vier was het vertrekpunt bij Huize St. Joseph in Cadier en Keer. De kinderen mochten zich die dag verkleden en omdat dit de dag was waarop de laatste kilometers werden gemaakt, werden ze ontvangen met bloemen of snoep. Er waren diverse prijzen te winnen. De steevast aanwezige jury beoordeelde welke groep het beste liep, het mooiste en hardste zong, de boel netjes opruimde en zich aan de regels hield. In de eerste jaren zat de jury verstopt in de struiken. Daarna werd er gejureerd vanuit een auto die verdekt stond opgesteld.
Feestelijke herinneringen
Er werd altijd om het hardst gezongen. Het oude liedje, dat anno 2025 zeker niet meer kan en gezongen zal worden: “10 Kleine negertjes…” galmde over de Ambyer Hei. En een hele generatie kinderen is opgegroeid met het overbekende “Potje met vet…” dat ergens op de tafel werd gezet. Stof tot zingen was er ruim voldoende en dat gebeurde dan ook naar hartenlust. Van vaste medewerker Jan Gulikers ontving de vierdaagse liedjes die uiteraard gezongen konden worden. Er was ook een jubileumlied.
En werd onderweg ergens een auto gesignaleerd, dan schreeuwde iemand: ‘JURY’ en gingen ze nog harder zingen en netjes 2 aan 2 lopen. Wie herinnert zich niet de traditionele pauzeplek ‘De Kiezelkuil’ op de hei. Een geweldige mogelijkheid om te ravotten, in struiken en bomen te klimmen, verstoppertje te spelen, en je lekker vies te maken…Heerlijk.
Honderden, zo niet duizenden, kinderen hebben genoten en gelachen tijdens de verkleedpartijen. In vuilniszakken gestoken, trokken ze door de straten om daarna hopelijk de Milieuprijs te winnen. Een ander memorabel moment: Dagelijks werd er snoep ingeslagen. De zakken werden ‘s morgens gevuld bij Petra en Riek Welzen en anders wel bij Muijs of bij de PLUS. De zakcenten gingen op aan het vele lekkers… lekkers… en nog eens lekkers. Maar…er werd vaak zoveel gesnoept, dat menige jonge wandelaar zich aan het eind van de tocht toch wel ietwat ziek, zwak en misselijk had gegeten. De meest feestelijke herinnering is toch voor elk kind de binnenkomst, inclusief de ontvangst in Amby geweest. Met al die muziek, het klokkengebeier vanuit de hoge kerktoren en de vele bloemen. Een echte Via Gladiola waardig. Ook al was deze term destijds bij geen enkel kind bekend.
Het toilet
De begeleidende vrijwilligers zorgden ook voor de faciliteiten onderweg, zoals pauzeplaatsen en zelfs een chemisch toilet. Daarvan was echter in de beginjaren nog geen sprake. In het begin bestond de WC slechts uit een stuk grond afgeschermd met een windscherm. Dit scherm werd later vervangen door een tent en in die tent werd vervolgens een chemisch toilet geplaatst. Het was zwaar werk om de tent met het chemisch toilet te plaatsen, zeker op de Ambyer Hei.
De tent en het chemisch toilet moesten lopend vervoerd worden. En dan was het ook niet zo eenvoudig om de tent op te zetten omdat dit o.a. door ongeoefende mensen werd gedaan die dit maar één keer per jaar deden. De eerste dag was het opzetten van de tent steeds weer een uitdaging, daarna ging het beter. Om het bezoek van de kinderen aan de WC goed te laten verlopen waren er 2 begeleiders aanwezig. Hiervoor werd uiteraard een rooster gemaakt. Het chemisch toilet moet natuurlijk ook geledigd worden. Dus werd ook hiervoor en voor het opruimen van de pauzeplek een rooster gemaakt. Ben: “Zwaar werk dat schoonmaken van het chemisch toilet."
Bijzondere weetjes
Er is 9000 keer deelgenomen en ieder jaar liepen er gemiddeld 40 begeleiders mee. Per groep liepen er 2, maar liefst 3 begeleiders mee. De vierdaagse werd ook een keer overvallen door onweer. Bij huize St. Joseph mochten de kinderen schuilen. Bep: “Ze hebben toen 2 uur in de kelders gezeten waar het verschrikkelijk stonk. De kinderen moesten toen wel eerst hun schoenen uitdoen omdat alles onder water stond. De groep die dat jaar naderhand het beste opruimde won de milieubeker.”
In de loop der jaren zijn er diverse veranderingen doorgevoerd, zowel organisatorisch als door de omstandigheden. In 1984 werd de wandelvierdaagse niet georganiseerd vanwege de hondsdolheid die toen heerste. Dit leidde tot een daling in het aantal deelnemers. Bijzondere omstandigheden waren er zeer zeker vanwege de coronamaatregelen in 2020 en 2021. Een aantal vrijwilligers bedacht toen zelfs de eerste digitale wandelvierdaagse, om het evenement toch te laten voortbestaan. Door de corona leidde dit er in 2022 toe dat er zelfs geen leiding beschikbaar was om het evenement te organiseren, met een annulering tot gevolg. Daarnaast werden de kosten voor de vierdaagse steeds hoger, onder andere door de stijgende kosten van medailles, bloemen, benzine voor de volgauto's en de inzet van verkeersregelaars.
De toekomst
Sinds 2023 staat de nieuwe organisatie aan het roer van de wandelvierdaagse. In de 41e editie dat jaar werd ze nog bijgestaan door de voormalige organisatie om zo bekend te worden met de ins en outs die dit allemaal met zich meebrengt. In datzelfde jaar nam de nieuwe organisatie op gepaste en respectvolle wijze afscheid van de oude organisatie en ‘hoofdleiding’. In 2024 vierde Bep Thors haar 35-jarig(!) jubileum. Met het bereiken van deze mijlpaal nam ook zij afscheid van haar rol binnen de organisatie. In 2025 staat de nieuwe organisatie voor de 43e editie. De nieuwe organisatie: “We hebben in 2023 de keuze gemaakt om de organisatie op ons te nemen om zo te voorkomen dat opnieuw een Amiese traditie verloren gaat. Het is een mooie opgave om vast te blijven houden aan tradities en toch flexibel om te gaan met de veranderende tijden.”
Antoine: “Tegenwoordig hebben kinderen andere interesses dan vroeger en de ouders wensen meer informatie voor en tijdens de wandeldagen.” Patrick: “Met een nostalgisch gevoel denken we terug aan hoe we vroeger op straat in de rij stonden om ons bij Bep in de garage op te geven. Met de ingevulde inschrijfstrookjes en het contante geld in een envelop werden alle inschrijvingen met de hand verwerkt.” Marcel: “Omdat niemand zo een gezellige garage heeft als Bep, hebben we besloten om vanaf 2023 de inschrijvingen online te laten verlopen. Ook is er de optie om direct digitaal te betalen. Bij de editie van 2024 hadden we 100% digitale inschrijvingen en betalingen, ondanks dat er ook nog een optie was om je persoonlijk op te geven met contante betaling. We zien dat dit beter aansluit bij de wensen van de ouders van nu.”. Eugene: “Gelukkig blijven sommige zaken ook behouden. Zo blijft de beroemde frikandel ongewijzigd en houden we de routes van de eerste en laatste wandeldag traditioneel hetzelfde als vroeger.” Marcel: “Helaas hebben we nog geen innovatie gevonden voor het schoonmaken van het chemisch toilet, maar wie weet wat de toekomst ons brengt. We kijken er als organisatie naar uit om deze traditie nog lang voor te mogen zetten. Gelukkig blijkt wandelen tijdloos.”
Concluderend: Een sterke traditie De Wandelvierdaagse van Amby heeft zich in meer dan 40 jaar tijd bewezen als een van de belangrijkste evenementen voor kinderen en vrijwilligers in de regio Amby. Het is een traditie die niet alleen draait om wandelen, maar ook om samenwerking, gemeenschapszin en het doorgeven van waardevolle herinneringen aan volgende generaties. Hoewel de tijden veranderen, blijft de essentie van de wandelvierdaagse hetzelfde: Een vierdaagse wandeltocht, die kinderen en vrijwilligers samenbrengt en hen de kracht van samenwerking en doorzettingsvermogen leert.
(Voor meer informatie ga naar https://www.kinderwandelvierdaagseamby.nl of kijk op de Facebookpagina van de kinderwandelvierdaagse Amby)
| Bronnen, noten en/of referenties
Tekst:
Afbeeldingen:
|