Koedreef: weinig bekende straatnaam
| Koedreef | ||
| Geografische informatie | ||
| Begin | Rothemerweg | |
| Eind | grens gemeente Meerssen (bosrand) in noordoostelijke richting | |
| Lengte | 406 m | |
| Breedte | 2.00 – 2.60 m | |
| Algemene informatie | ||
| Genoemd naar | weg om koeien van en naar weide te drijven | |
| Bestrating | puinverharding | |
De Koedreef ligt in Amby alleen staat het nergens met een naambordje aangegeven. De dreef is er nog steeds, maar waar? Dreef heeft meerdere betekenissen zoals buitenweg, landweg en pad. Deze aanwijzing dat de Koedreef waarschijnlijk buiten de bebouwde kom van Amby ligt blijkt te kloppen.
Hagenstraat en Rothemerweg
Op het kruispunt van de Hagenstraat en de Molenweg staat het veldkruis Molenweg. Vanaf dat punt gaat er een veldweg richting Ambyerheide. Je zou het misschien niet direct verwachten maar deze veldweg heet eveneens Hagenstraat. Volgens het straatnamenregister en de wegenlegger van de Gemeente Maastricht begint de Hagenstraat bij de Ambyerstraat Noord, kruist vervolgens de Molenweg en eindigt ongeveer 400 meter verder in het veld bij het kruispunt met de Rothemerweg. De Rothemerweg is ook een veldweg op de Ambyerheide en is een zijweg van de Bodemsweg in Amby.
Locatie Koedreef
Bij het kruispunt Hagenstraat/ Rothemerweg staat eveneens een veldkruis. Vanaf dat punt heet de veldweg die rechtdoor gaat niet meer Hagenstraat maar Koedreef en loopt door tot de bosrand die de gemeentegrens van Maastricht/ Meerssen vormt. Via een klaphek verlaat je de Koedreef. De wegenlegger is (juridisch) bepalend waar en onder welke naam een openbare weg buiten de bebouwde kom in een gemeente ligt. Dit laat onverlet dat op kaartmateriaal van het Kadaster, Googlemaps, Open Streetmap, diverse rapporten etc. de Koedreef soms op heel andere punten begint of eindigt en soms ook een andere naam heeft.
Geschiedenis
1830
Op de "Verzamelingskaart van het kadastrale parcellaire plan der Gemeente Amby, kanton Meerssen, arrondissement Maastricht, Provincie Limburg" staan de wegen binnen de gemeentegrenzen van Amby ingetekend. Voor zover bekend is het de oudste kadastrale kaart van Amby en dateert van 25 mei 1830. Op deze kaart is ook de Koeidrieft (Koedreef) ingetekend. De Koeidrieft begint daar waar de Hageweg (Hagenstraat) midden in het veld eindigt en loopt door tot de gemeentegrens Amby/ Meerssen. De Koeidrieft begon dus niet bij het kruispunt met de Rothemerweg, maar ongeveer 200 meter vóór dat kruispunt.
1883
In “Hertogdom Limburg, Staat der Buurtwegen en openbare Voetpaden, Gemeente Amby” is onder volgnummer 2 de Koeidreef als buurtweg opgenomen: “Deze dient om de Gemeente Meerssen aan de Heide te verbinden met den Hagenweg (volgnummer 4)”. Uit beschrijvingen van andere wegen en kaartmateriaal van deze en latere periode blijkt dat de Hagenweg (de huidige Hagenstraat), in tegenstelling tot vandaag de dag, niet eindigde bij het kruispunt met de Rothemerweg maar ongeveer 200 meter daarvóór.
1937
Door Gedeputeerde Staten van Limburg is op 6 augustus 1937 de bebouwde kom van de Gemeente Amby vastgesteld. De wegenlegger die daarna in oktober 1937 is vastgesteld vermeldt de Koedreef (voorheen Koeidreef) maar die wijkt behoorlijk af van de Koeidreef ten tijde van 1883 en volgende jaren. Wat is er aan de hand? In aantekeningen van een ambtenaar (van de Gemeente Amby, Provincie?) staat met betrekking tot nummer 2, de Koedreef, het volgende: "Van 1 tot grens (aut: dit is het gedeelte Koedreef vanaf de Rothemerweg tot de gemeentegrens) algemeen oostelijk, onverhard veldweg. Van dit gedeelte wordt nog ongeveer 2/5 deel gebruikt door een boer die daar zijn land heeft liggen. Verder is de weg al half dichtgegroeid en loopt aan de grens dood. Van weg 1 tot grens niet opnemen". Vervolgens wordt op een bestaande kaart dat gedeelte van de veldweg ook duidelijk met potlood doorgehaald (zie kaartdetail) en wordt voor de wegenlegger een nieuwe kaart getekend waarop dat gedeelte niet meer voorkomt. De wegen krijgen ook een ander nummer: Koedreef wordt 14 (was 2) en Rothemerweg wordt 15 (was 1). Wat verder opvalt is dat de Koeweg begint bij de Molenweg en niet, zoals daarvóór, enkele honderden meters verder in het veld.
1973
In 1973 liep de Koedreef volgens de wegenlegger niet vanaf de Molenweg tot aan de Rothemerweg (zoals hiervoor beschreven) maar zoals de Koedreef momenteel, anno 2024, in de wegenlegger is beschreven: vanaf de Rothemerweg tot aan de gemeentegrens Maastricht (Amby)/ Meerssen. Echter, de veldweg was op papier weliswaar keurig aanwezig doch in werkelijkheid was de weg nauwelijks of niet toegankelijk.
Bèr Slangen
Bèr Slangen was in 1973 gemeenteraadslid en lijsttrekker van Lijst 14. Bèr was niet alleen bekend vanwege zijn rotstuin maar hij was ook een kartrekker om zaken in Amby voor elkaar te boksen. Als echte natuurliefhebber stoorde het hem en vele andere inwoners van Amby dat de Koedreef voor voetgangers amper meer begaanbaar was en dat terwijl het onderhoud van de veldweg op grond van de wegenlegger bij de Gemeente lag; sinds 1970 was dat niet meer de gemeente Amby maar de gemeente Maastricht. Bèr schreef op 9 januari 1973 een brief aan de Gemeente Maastricht en kreeg daar op 26 april 1973 een keurig antwoord op: "In antwoord op uw bovenvermeld schrijven delen wij U mede dat wij zullen bevorderen dat de Koedreef, voorzover gelegen tussen de Rothemerweg en de gemeentegrens, weer begaanbaar voor voetgangers wordt gemaakt. Voorts hebben wij de Inspecteur der Domeinen schriftelijk verzocht het militair oefenterrein (schietterrein) voor het publiek open te stellen als recreatiegebied".
Met een tweede brief van de gemeente Maastricht van 18 oktober 1973 werd het in twee passages nog concreter: "De minister van Defensie heeft goedgekeurd, dat openstelling van het terrein voor het publiek t.b.v. de recreatie in zoverre kan plaatsvinden, dat wandelen op wegen en paden wordt toegestaan" en even verderop in de brief: "Dezerzijds is aan de hoofddirekteur Openbare Werken opdracht verstrekt de Koedreef weer begaanbaar te maken voor voetgangers".
Om dit mooie bereikte resultaat aan de bewoners van Amby kenbaar te maken werden de twee brieven op een grote plaat hardboard geplakt en in de politieke campagne van Lijst 14 gebruikt. Aan de brieven valt af te lezen dat het bord weer en wind heeft moeten doorstaan.
Oorsprong van de naam
Dreef heeft niet alleen de betekenis van buitenweg, landweg en pad. Dreef kan ook voorkomen in de betekenis van drijven: een weg die vroeger gebruikt werd om vee van en naar het veld te drijven. De kudde zelf heette dan een drift. Dreven zijn vaak holle wegen of paden met aan weerszijden bomen of flinke opgaande ruige begroeiing zodat het vee dat daarvan gebruik maakte niet naar links of rechts kon uitwijken. Na het klaphek van de Koedreef ligt (in de gemeente Meerssen) een behoorlijk stuk bebost terrein. Vroeger was dat terrein heidegebied dat door het dorp Amby werd gebruikt voor het weiden van vee. Het gebied was gemeentegrond en werd gemeenschappelijk gebruikt door onder andere keuterboeren uit Amby die daar een of enkele koeien mochten laten grazen. De koeien werden vanuit het dorp Amby door de Koedreef naar de hei gedreven. De koeherder waakte over hen. Aan het einde van de 19e eeuw nam het gebruik van deze gemeentegronden af met name omdat het aantal keuterboeren met een eigen koe afnam. Die boeren gingen in de fabriek werken of waren wat vermogender geworden zodat ze een eigen weide hadden. Nadien werd de grond als militair oefenterrein verkocht aan het Ministerie van Oorlog. Het is nagenoeg zeker dat de Koedreef haar naam aan het vorenstaande te danken heeft.
Bronnen, noten en/of referenties
|