Straatnamen in het dialect
Straatnamen in het dialect. Zo werden de oude straten in Amby in de volksmond genoemd:
Ambyerstraat-Noord (vanaf kerk tot aan de Hagenstraat): Dörpssjtraot Waarschijnlijk de oudste straatnaam van Amby is de Dorpsstraat. Oorspronkelijk heette de gehele doorgaande weg Dorpsstraat (van het viaduct tot aan de Heukelstraat) totdat begin jaren ’30 de straat werd opgesplitst in vier namen:
Eindstraat, Dorpsstraat, Kerkstraat en Hoofdstraat. Namen die vandaag de dag nog steeds gebruikt worden in de volksmond.
Ambyerstraat-Noord (vanaf Hagenstraat tot aan het viaduct): Eindsjtraot
Begin jaren ’30 kreeg dit deel van de oude Dorpsstraat de naam Eindstraat. Een logische naam, want het gaf het einde aan van het dorp. Hier reed je het dorp uit richting Rothem.
Ambyerstraat-Zuid (vanaf kerk tot aan Heukelstraat): Kèrksjtraot
Begin jaren ’30 werd dit deel herdoopt tot Kerkstraat. Dit moet destijds wel even verwarrend zijn geweest omdat Amby tot die tijd al een Kerkstraat had: de huidige Longinastraat. Deze moest dus ook een nieuwe naam krijgen (Zie Longinastraat).
De naam Kerkstraat verwijst logischerwijs naar de kerk, waar de straat eindigt/begint, maar mogelijk ook naar het Kerkveld (huidige Amby Zuid-Oost) waar de kerk van oudsher veel bezit had en waar de Kerkstraat langs liep.
Ambyerstraat-Zuid (vanaf Heukelstraat tot aan kruispunt Bergerstraat): Hoofsjtraot
Het laatste, of eerste, deel van de Dorpsstraat werd begin jaren ’30 tot Hoofdstraat hernoemd. Een mogelijke verklaring hiervoor zijn de statige herenpanden en het toch wat stedelijker karakter van dit stukje straat. Men moet bedenken dat in de jaren ’30 een groot deel van Amby nog bestond uit boerenhuizen. De Hoofdstraat was destijds echt een chique straat.
Longinastraat: Kloestersjtraot
De Longinastraat heette sinds de jaren ’30 Kloosterstraat, genoemd naar het klooster halverwege de straat waar tevens de meisjesschool was. Zoals eerder gezegd heette de straat eerst Kerkstraat en tot ver in de 19e eeuw Kerkstraatje.
In de O: de Doei
Gelegen westwaarts vanaf T-splitsing Hagenstraat - Ambyerstraat Noord. De of d’n Doei verwijst naar In de O, een oude veldnaam voor een waterrijkgebied. O komt van Aue (Germaans) waar ook weer het Franse Eau vanaf is geleid. De oude straat in de O is nagenoeg verdwenen.
Severenstraat: Sievereweeg
Het verschil tussen een straat en een weg is dat een straat kunstmatig is aangelegd, bijvoorbeeld met asfalt en een stoep. Je zegt ook nooit een landstraat maar wel een landweg. De Severenstraat was vroeger niet meer dan een landweg, vandaar dat in de volksmond nog steeds weg wordt gezegd.
Heukelstraat: d’n Heukel
Heukel is een oude benaming voor een weidegebied waar vee uit het dorp kon grazen. Dit lag ongeveer op de plaats van het oude voetbalterrein van RKASV. De Heukel was vroeger dan ook meer een buurtschap en minder een straat.
Lindenplein: ’t Kempke
Op 't Kempke stond vroeger de kermis en de woonwagens van de kermisklanten. Echter, dit is niet de verklaring van de naam Kempke. De naam kempke komt weliswaar van kamp, maar in de zin van een omheind akkergebied waar specialere groentes en plantensoorten werden gekweekt. Zoals Vlas en hennep (voor touw) en 'betere groenten' voor de markt in Maastricht.
Cramer van Brienenstraat (deel tussen Ambyerstraat-Noord en doorgaande weg Cramer van Brienenstraat): Verkesgetske
Vroeger liep hier een smal steegje (gats) dat later iets is verbreed en meer op een straat leek. Dit liep achter een boerderij met varkens langs. De naam Verkesgetske/-sjträötsje was hiermee snel geboren en inmiddels ingeburgerd.