Gevangenis van de veldwachter
De gevangenis van de veldwachter is een verhaal dat laat zien dat Amby niet alleen een gevangeniscel had in recentere tijden aan het Severenplein in het politiebureau.
Historisch kader
Tot 1 november 1945 heeft Amby een eigen veldwachter gehad, die de minder brave (en brave) inwoners van Amby in het gareel diende te houden. De laatste veldwachter was Henri Essers, welke domicile hield in de veldwachterij die we thans kennen als het hoofdkwartier van Scouting Amby aan de Ambyerstraat-Zuid. De veldwachterij diende tevens als woning, een tijd als gemeentehuis en had een eigen cel voor gevangenen. De cel was louter bedoeld voor korte verblijven. Mensen die veroordeeld waren tot langere gevangenis straffen zaten niet hier, maar zaten in penitentiaire instellingen elders in de omgeving.
De ontdekking
De oude cel is op dit moment niet meer toegankelijk en kwam aan het licht gedurende een verbouwing van het scoutinggebouw in 2004. Op dat moment werd een gedeelte van het scouting gebouw afgestaan aan de kerk, zodat hier het parochie centrum geopend kon worden. De toegang tot de oude cel werd verschaft middels een toen reeds bestaand rond gat in de dekvloer, dat een diamater had van net iets meer dan een gemiddelde heupomvang. Het gat bevond zich onder de eerste paar treden van de houten trap richting verkennerslokaal. Er waren touwladders nodig om tot in de cel af te kunnen dalen. In tegenstelling tot nu waren toendertijd telefoons met camera nog niet ingeburgerd, wat betekende dat er destijds in de cel geen camera beschikbaar was om goede foto's te kunnen maken. De foto's die uiteindelijk genomen zijn, zijn gemaakt door een hand met camera door het gat omlaag te steken. Afdalen ging op dat moment niet meer, aangezien alle touwen en ladders toen reeds opgeruimd waren. De kwaliteit van de foto's is door het gebrekkige licht en de beperkende omstandigheden dus helaas matig, maar geven desalniettemin een bijzonder overzicht van de voormalige cel. Het gat dat toen gebruikt is om in de cel te komen, is door de verbouwing tegenwoordig niet meer bereikbaar. Wellicht dat een toekomstige nieuwe verbouwing een nieuwe mogelijkheid schept om een en ander beter vast te leggen.
Beschrijving
De oude cel is gesitueerd onder de ingang van het huidige parochiecentrum en onder de trap en herentoilet van het huidige scoutinggebouw. De cel was ca. 3 bij 3 meter groot en kon afgesloten worden met een grote stalen deur, die was voorzien van een kijkgat met kleine stalen spijlen. De deur kwam uit op een gangetje dat vrijwel direct overliep in een steile trap omhoog. Door verbouwingen in latere jaren is deze trap niet meer begaanbaar; hij kwam uit waar nu ongeveer het herentoilet van het scouting gebouw ligt. De westmuur van de cel was voorzien van een lucht- en lichtgat. Stevige tralies moesten gevangenen weerhouden van het ondernemen van een ontsnappingspoging.
Het luchtgat komt middels een diagonale schacht uit onder de huidige ingang van het parochiecentrum, waar het horizontale luchtrooster tot vandaag de dag nog in de stoep ligt. In de cel moet het geen pretje zijn geweest: de muren waren koud en klam en het luchtgat was gesitueerd richting Ambyerstraat; perfect om een gure wind binnen te laten.
De cel, en met name de aanpalende gang is volgestort met bouwpuin uit verbouwingen van latere jaren. Op dit moment kun je er alleen gehurkt in bewegen. Verder is de ruimte gebruikt om rioolbuizen en gasleidingen door te laten lopen.
Bijzondere details
Nu had ieder gebouw wat vroeger een dergelijke functie vervulde natuurlijk een cel voor gevangenen. Wat echter bijzonder is, en wat ook de directe aanleiding is om dit op Amiepedia te plaatsen, zijn de tekeningen die op de muur van de voormalige cel zijn aangetroffen. Op twee muren zijn tekeningen aangebracht die sterk lijken op de gezaghebbenden die de gevangenen destijds opgesloten moeten hebben. Een drietal figuren zijn destijds vastgelegd op de muur: de overeenkomst tussen de petten op de tekeningen en de pet van veldwachter Essers is eigenlijk overbodig om te vermelden. Het postuur van één van de getekende figuren lijkt echter niet op veldwachter Essers, en moet ooit onderwerp van hoon en spot zijn geweest van de gevangenen. Op de noordwand staat ook een datum geschreven: 2-11-23. Of dit ook de datering van de tekeningen is, valt moeilijk te zeggen.
Foto's
overzicht kerker
Detail datumnotering: 2-11-23
NO-hoek kerker
Noord wand kerker. Links het deurgat, rechts van de grijze rioolpijp de tekening op de muur
Puin
Zuid wand
Noord wand kerker met deurgat en tekening
Tekening op muur in kerker
Details
